Kościół pw. Świętego Michała Archanioła

Parafia pw. św. Michała Archanioła w Dolsku, należąca do Archidiecezji Poznańskiej, ma swoje korzenie sięgające średniowiecza. Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1363 roku, kiedy to do świątyni w Dolsku zostały przyłączone kościoły w Baniu i Ostrowiecznie. Istnieje jednak możliwość, że kościół istniał już w XII wieku. Obecna budowla została wzniesiona w 1460 roku przez biskupa poznańskiego Andrzeja z Bnina Opalińskiego, ku jego pamięci wmurowano w ścianę marmurowy lawaterz z herbem Łodzi i jego inicjałami. Kościół został konsekrowany w 1474 roku.

Świątynia jest trójnawowa, halowa, orientowana i murowana z cegieł w układzie polskim. Wnętrze wyróżnia się sklepieniem gwiaździstym, wspartym na ośmiobocznych filarach, oraz przylegającą kaplicą św. Anny, która pełni funkcję kaplicy grobowej. Ołtarz główny w stylu renesansowym, pochodzący z około 1627 roku, zdobią rzeźby świętych, w tym św. Wojciecha, św. Stanisława, św. Michała, św. Wawrzyńca, św. Barbary i św. Katarzyny, a także Chrystusa Zmartwychwstałego i aniołów. W centralnym miejscu ołtarza znajduje się obraz Koronacji Matki Boskiej, podarowany przez proboszcza Mateusza Osmańskiego.

W ołtarzach bocznych można podziwiać obrazy Przemienienia Pańskiego oraz Zwiastowania Najświętszej Marii Panny. Na ścianie północnej kościoła znajduje się obraz Złożenia do grobu, dar ks. kanonika J. Jabczyńskiego, który został ochrzczony w tym kościele w 1799 roku. Obraz został namalowany przez Edwarda Czarnikowa.

Kościół otoczony jest starym murem, a wejście prowadzi przez ceglaną barokową bramę. Przy świątyni znajduje się dzwonnica z trzema dzwonami – jednym z 1680 roku i dwoma z 1777 roku. Świątynia w Dolsku to miejsce o bogatej historii i wyjątkowej wartości artystycznej, stanowiące ważny element dziedzictwa kulturowego regionu.

Kościół pw. Świętego Wawrzyńca

Kościół pw. św. Wawrzyńca w Dolsku, położony na niewielkim wzniesieniu przy drodze do Lubinia, to trzecia dolska świątynia o długiej i bogatej historii. Jego początki sięgają XIV-XV wieku, kiedy to wieś Banie miała status samodzielnej parafii, a kościół św. Wawrzyńca pełnił funkcję kościoła parafialnego. W 1363 roku parafia została zniesiona, a świątynia stała się kościołem filialnym parafii w Dolsku.

Obecny kształt kościół zyskał prawdopodobnie w 1818 roku, co potwierdzał napis na belce stropowej, dziś już nieistniejącej. Świątynia została wówczas odbudowana i odrestaurowana dzięki staraniom Cezarego Budziszowskiego, ówczesnego dziedzica Małachowa. Jednonawowy kościół, zbudowany na planie prostokąta, posiadał niewydzielone prezbiterium oraz zakrystię, która została rozebrana w latach 90. XX wieku podczas prac remontowych. Dwuspadowy dach pokryto gontem, a całość otoczono kamiennym murem. Drewniana wieża, która przetrwała do 1983 roku, została zniszczona podczas huraganu.

Wnętrze kościoła kryje trzy ołtarze: św. Anny Samotrzeć, św. Wawrzyńca oraz św. Izydora Oracza. Szczególną uwagę zwraca obraz św. Wawrzyńca, męczennika, pochodzący z połowy XVII wieku, uznawany za cudowny. Według legendy, podczas remontu kościoła obraz został przeniesiony do dolskiej fary, ale nocą, przemierzając jezioro, cudownie powrócił na swoje pierwotne miejsce. To wydarzenie zostało uznane za cud. Istnieje także opowieść o próbie kradzieży wota z obrazu, podczas której ręka złodzieja została rzekomo odepchnięta niewidzialną siłą.

Każdego roku, 10 sierpnia, w kościele odbywa się odpust ku czci św. Wawrzyńca, przyciągający licznych wiernych. Obecnie świątynia jest nieczynna z powodu trwającego od wielu lat remontu.

Kościół pw. Świętego Ducha

Kościół pw. św. Ducha to jedna z najstarszych drewnianych świątyń w Wielkopolsce, powstała w 1618 roku, o czym świadczy inskrypcja wyryta obok słów proroka Jeremiasza na belce pod sufitem, gdzie znajduje się również krucyfiks z XVI wieku. Niektóre elementy kościoła mogą pamiętać jeszcze średniowiecze. Świątynia została wzniesiona na miejscu wcześniejszej kaplicy i szpitala z fundacji Andrzeja z Bnina Opalińskiego, a konsekrowana w 1657 roku przez biskupa Wojciecha Tholibowskiego, co potwierdza zapis nad wejściem do zakrystii.

Kościół został zbudowany w konstrukcji szachulcowej i oszalowany deskami. Wzniesiony na planie kwadratu, ma nieco węższe, wielobocznie zamknięte prezbiterium, a do nawy przylegają kruchty o konstrukcji szkieletowej. Dwuspadowy dach pokryty jest gontem, a w zachodniej części nad nawą wznosi się czworoboczna wieża zwieńczona hełmem z latarnią.

Wnętrze kościoła kryje wiele cennych elementów sztuki sakralnej. Główny ołtarz zdobi drewniana płaskorzeźba przedstawiająca koronację Najświętszej Marii Panny, a po bokach znajdują się rzeźby św. Jana Ewangelisty, św. Mateusza oraz aniołów. W lewym bocznym ołtarzu, pochodzącym z XVII wieku, znajduje się obraz św. Walentego, uznawany za cudowny, oraz obraz św. Jadwigi. Z kolei prawy boczny ołtarz zdobi obraz Piety.

Kościół św. Ducha to cenny zabytek architektury drewnianej, który nie tylko zachwyca swoim historycznym charakterem, ale także stanowi ważne miejsce kultu dla wiernych.