W najnowszej nocie Dykasterii Nauki Wiary Mater Populi fidelis podjęto kwestię tytułu „Współodkupicielka”, którym w historii teologii i pobożności maryjnej określano Najświętszą Maryję Pannę. Dokument jasno stwierdza, że używanie tego tytułu jest niewłaściwe, ponieważ może zaciemniać prawdę o jedynym pośrednictwie i zbawczym dziele Jezusa Chrystusa.
Jak wyjaśnia Dykasteria, określenie Współodkupicielka pojawiło się po raz pierwszy w XV wieku, jako korekta wcześniejszego wezwania Odkupicielka (będącego skrótem od „Matka Odkupiciela”), znanego już od X wieku. Św. Bernard z Clairvaux przypisywał Maryi wyjątkową rolę u stóp Krzyża, co przyczyniło się do ukształtowania się tej idei. Pierwszy znany tekst, w którym występuje tytuł Współodkupicielka, to anonimowy hymn z Salzburga z XV wieku. W kolejnych stuleciach, zwłaszcza w XVI i XVII wieku, wezwanie to było używane, lecz ostatecznie zanikło w XVIII wieku. W XX wieku nastąpił jego teologiczny powrót w ramach badań nad współpracą Maryi w dziele Odkupienia.
Kardynał Ratzinger: dobra intencja, błędna terminologia
Nota przypomina, że już w 2002 roku kard. Joseph Ratzinger (późniejszy papież Benedykt XVI) publicznie odniósł się krytycznie do używania tytułu Współodkupicielka. Podkreślił wówczas, że formuła ta „mocno odbiega od języka Biblii i Ojców Kościoła, przez co rodzi nieporozumienia”. Kardynał zaznaczał, że choć intencje zwolenników tego określenia mogą być pobożne i teologicznie uzasadnione, sam tytuł jest terminologicznie błędny, ponieważ „wszystko pochodzi od Chrystusa”. Nawet Maryja – jako pierwsza z odkupionych – wszystko, czym jest, zawdzięcza Jemu.
Chrystus jest jedynym Odkupicielem
Dykasteria Nauki Wiary stanowczo podkreśla, że Maryja rzeczywiście uczestniczy w dziele Odkupienia jako najdoskonalsza i najbliższa współpracowniczka swojego Syna, jednak jej udział ma charakter podporządkowany, nigdy równorzędny.
Używanie tytułu Współodkupicielki dla określenia współpracy Maryi jest zawsze niewłaściwe.
– czytamy w nocie.
Tytuł ten grozi zaciemnieniem jedynego zbawczego pośrednictwa Chrystusa i może prowadzić do zamętu wśród wiernych.
Dokument przywołuje słowa z Dziejów Apostolskich (4, 12):
Nie ma w żadnym innym zbawienia, gdyż nie dano ludziom pod niebem żadnego innego imienia, w którym moglibyśmy być zbawieni.
Maryja – Służebnica Pańska i Matka wierzących
Dykasteria przypomina, że prawdziwe wywyższenie Maryi polega nie na przypisywaniu Jej tytułów, które mogłyby przesłaniać Chrystusa, lecz na uznaniu Jej pokornej i całkowitej współpracy z Bożym planem zbawienia. Maryja, jako „Służebnica Pańska” (Łk 1, 38), w całym swoim życiu wskazuje na swojego Syna i wzywa wierzących: „Zróbcie wszystko, cokolwiek wam powie” (J 2, 5). Właśnie w tej postawie posłuszeństwa, miłości i współdziałania z łaską, objawia się Jej najgłębsze współuczestnictwo w dziele Odkupienia.
Źródło: Nota Dykasterii Nauki Wiary Mater Populi fidelis, Watykan 2025.
