15 sierpnia Kościół katolicki obchodzi jedno z najważniejszych świąt maryjnych – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny. To wydarzenie, sięgające swoimi korzeniami aż do V wieku, obchodzi cała tradycja chrześcijańska. W Kościołach wschodnich znane jest jako Zaśnięcie i Odpocznienie, a na Zachodzie mówi się o Przejściu i Wniebowzięciu. W Polsce tradycyjnie obchodzone jest jako Święto Matki Bożej Zielnej, co nadaje mu wyjątkowy charakter, pełen regionalnych zwyczajów i pobożności ludowej.
Tajemnica Wniebowzięcia – teologiczne refleksje
Początkowo nie było jednoznacznego stanowiska Kościoła co do tego, czy Maryja została wzięta do nieba za życia, czy po śmierci. Teologowie podzielili się na dwie grupy: zwolenników teorii, że Maryja nie umarła (tzw. immortaliści), oraz tych, którzy twierdzili, że śmierć dotyczyła także Matki Bożej, choć nie wiązała się z grzechem pierworodnym (tzw. mortaliści). W Kościele wschodnim przeważała tradycja „Zaśnięcia” Maryi, co sugerowało łagodną śmierć bez rozkładu ciała, podczas gdy na Zachodzie dominowało pojęcie „Wniebowzięcia”, które mówiło o wzięciu Maryi do nieba z duszą i ciałem.
Dokument ogłoszony przez papieża Piusa XII w 1950 roku, konstytucja apostolska „Munificentissimus Deus”, ogłosiła dogmat o Wniebowzięciu, wyjaśniając, że Maryja „po zakończeniu ziemskiego życia z duszą i ciałem została wzięta do chwały niebieskiej”. Papież w tym dokumencie nie rozstrzygnął kwestii śmierci Maryi, lecz podkreślił, że jej wzięcie do nieba jest dopełnieniem przywilejów Matki Chrystusa.
Zwyczaje i tradycje związane z Wniebowzięciem w Polsce
W Polsce, 15 sierpnia obchodzone jest jako Święto Matki Bożej Zielnej, które jest szczególnie bliskie sercu wiernych. To czas, kiedy dziękujemy za plony i prosimy o błogosławieństwo na dalsze prace. Zgodnie z tradycją, wierni przynoszą do kościoła kwiaty, zioła i snopy zbóż, które są poświęcane podczas mszy świętej. Zioła te są później przechowywane w domach, chroniąc je przed chorobami i niebezpieczeństwami. Tradycyjnie wiązano w bukiety siedem lub 77 różnych ziół, symbolizujących doskonałość i moc leczniczą.
W Polsce szczególnie widoczna jest również tradycja tzw. „pogrzebów Matki Bożej”, organizowanych przed 15 sierpnia. W takich procesjach, jak te w Kalwarii Zebrzydowskiej, Pacławskiej czy Jamnej, wierni uczestniczą w barwnych procesjach, oddając hołd Matce Bożej, która symbolicznie „zasypia” w ziemskim życiu, aby zostać wzięta do nieba. Uroczystości te przyciągają tysiące pielgrzymów, którzy wędrują w procesjach, śpiewając i modląc się w intencji Matki Bożej.
Wniebowzięcie w Europie – regionalne zwyczaje
W Europie tradycje związane z obchodami Wniebowzięcia są równie bogate. W Austrii, Niemczech i Szwajcarii, wierni gromadzą się nad jeziorami Wörth i Bodeńskim, gdzie odbywają się uroczyste procesje statkami. Choć ta tradycja jest stosunkowo młoda, sięgająca lat 50. XX wieku, zyskała ogromną popularność i jest już częścią europejskiego kalendarza pielgrzymkowego.
We Włoszech, w Sienie, odbywa się słynne „palio” – wyścigi zaprzęgów konnych, które nawiązują do historii miasta z 1260 roku, kiedy to miasto oddało się w opiekę Matce Bożej, odnosząc zwycięstwo. W Hiszpanii Wniebowzięcie Maryi obchodzone jest z wielką pompą, a w Madrycie odbywa się procesja z wizerunkiem Matki Bożej Virgen de la Paloma, podczas której ulice miast zapełniają się wiernymi i turystami. W Hiszpanii szczególną uwagę przyciąga także „misterium z Elche”, spektakl, który odtwarza scenę Wniebowzięcia Maryi.
Wniebowzięcie jako czas pielgrzymek
Uroczystość Wniebowzięcia to także początek intensywnego okresu pielgrzymkowego. W Polsce, jak i w innych krajach, pielgrzymi wyruszają do sanktuariów maryjnych, aby oddać hołd Matce Bożej. Tradycja pielgrzymek trwa przez 30 dni, od 15 sierpnia do 14 września, kiedy to obchodzone jest Święto Podwyższenia Krzyża Świętego. W Austrii, w Sanktuarium Mariazell, odbywają się coroczne pielgrzymki, a w Szwajcarii wierni gromadzą się na pielgrzymkach do miejsc kultu maryjnego.
